تئوری «میز و منو» بلینکن چیست؟

«آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات متحده اخیرا با حضور در «کنفرانس امنیتی مونیخ» (MSC) اظهاراتی بیان کرد که جای فراوانی برای تفسیر دارد و یک تحلیل عمیق می‌طلبد.

وی در پاسخ به سوال مجری مبنی بر اینکه «تنش‌های آمریکا-چین به چند دستگی بیشتر ختم می‌شود»، از یک عبارت آمریکایی استفاده کرد که می‌گوید «اگر سر میز نیستید، پس قرار است در منو باشید.»

اگر بخواهیم معادل چینی این عبارتی را پیدا کنیم بسیار مشابه «اگر چاقو و تخته گوشت خرد کنی نیستید، ماهی و گوشت روی تخته خواهید بود.»

به عنوان دیپلمات عالیرتبه یک کشور ابرقدرت، استفاده بلینکن از این عبارت، نشان دهنده جهان‌بینی است که ویژگی آن دیدگاهی خشن و ویرانگر از جهانی است که در آن قدرتمندان ضعیفان را شکار می‌کنند.

این نخستین باری نیست که بلینکن چنین اظهاراتی را مطرح کرده است. او در خلال حضور در نشستی در 24 ژانویه 2022 از این عبارت مشابه برای تشریح روابط چین-ایالات متحده استفاده و تاکید کرد در رقابت با چین، آنها باید مطمئن شوند آمریکا «سر میز» است نه در منو.

با نگاهی به عقب‌تر، این عبارت را در مقاله‌ سال 1993 یک نشریه مربوط به موضوعات خاورمیانه‌ایِ آمریکا می‌یابیم که شرایط آن زمان در لبنان را توصیف می‌کرد.

پس از آن، افراد با پیشینه‌های مختلف از این عبارت در موقعیت‌های گوناگون استفاده کرده‌اند. با این حال، سیاستمداران واشنگتن تدریجا متوجه شدند این عبارت به طور «واضح و دقیق» جهان بینی و راهبرد خارجی آمریکا را در بر می‌گیرد و بازتاب باورهای آنهاست. بخاطر همین، بلینکن این اظهارات را تکرار می‌کند.

عبارت «اگر سر میز نیستید، احتمالا در منو خواهید بود»، شدیدا صاف و پوست کنده و حتی صریح است و نشان دهنده یک ذهنیت بازی جمع صفر آشکار است.

به زبان ساده، اگر قدرت داشته باشید، دیگران را سر میز می‌خورید، اگر قدرت ندارید، در منو قرار می‌گیرید تا خورده شوید.

این طرز فکر کاملا به قانون جنگل پایبند است جایی که در آن قدرت و موقعیت، نه هنجارهای اخلاقی یا قانونی، رفتار را دیکته می‌کند.

جلوه‌های این طرز فکر بیش از 200 سال قبل با قتل عام و غصب زمین مردم بومی ساکن آمریکای شمالی خود را نشان داد. جنگ جهانی اول توسط امپراطوری‌های قدیمی اروپایی تحریک شد و تا حدی جنگ سرد را هم می‌توان به عنوان مثال در نظر گرفت. با این وجود، با پیشرفت تمدن انسانی و توسعه جهانی سازی اقتصادی، این طرز فکر و رویکرد به شکل روزافزونی نامحبوب شده است.

در حقیقت، کاربرد این عبارت حتی در خاک ایالات متحده با انتقاد و بازتاب همراه است زیرا به این معنی است که وقتی امتیازاتی که می‌توان از آنها سر میز استفاده کرد، خود را بروز می‌دهند، معمولاً به قیمت قربانی کردن دیگران است.