ضرورت لغو سیاست «بازدارندگی گسترده» و توجه عمیق به طرح چین
موضوع هستهای ایران به ظاهر ناشی از نگرانی آمریکا از امنیت خودش و متحدانش در منطقه است. اگرچه ایالات متحده برجام را پاره کرد و از آن خارج شد اما برای دفاع از خود همواره از بهانه «جلوگیری از گسترش سلاحهای هستهای» استفاده کرده است. مایه تاسف است که آمریکا در برخورد با فعالیتهای هستهای خود اصلا به چنین شعارهای زیبایی اهمیت نمیدهد و برایش مهم نیست که آیا چنین فعالیتهایی منجر به اشاعه هستهای میشود یا خیر.
به عنوان مثال، ژاپن و ایالات متحده اخیرا اولین نشست وزیران را درباره اجرای سیاست «بازدارندگی گسترده» برای ژاپن برگزار و بر قرار دادن ژاپن زیر این چتر حفاظتی هستهای آمریکا تاکید کردند. «لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا تاکید کرد که سیاست «بازدارندگی گسترده» محور اصلی اتحاد آمریکا و ژاپن است.
طبیعتا این سئوال مطرح میشود که «بازدارندگی گسترده» چیست؟ پیش از توضیح این سیاست بهتر است ابتدا به سیاست «اشتراک هستهای» ناتو بپردازیم، زیرا این دو، ماهیت یکسان دارند و تفاوتهای آنها فقط در گرو سازگاری جغرافیایی آنهاست.
سیاست «اشتراک هستهای» یک توافق بازدارندگی هستهای است که بین آمریکا و متحدانش در ناتو در طول جنگ سرد حاصل شد. بر اساس این سازوکار، آمریکا تسلیحات هستهای را در خاک متحدان ناتویی خود مستقر میکند و اعضای ناتو نیز با تامین پایگاهها، جتهای جنگنده و غیره در فعالیتهای هستهای ناتو شرکت میکنند و اجازه استفاده از آنها در شرایط مناسب را دارند. به این ترتیب، کشورهای غیرهستهای ناتو نیز به توانایی انجام عملیات هستهای دسترسی پیدا میکنند.
سیاست «اشتراک هستهای» تردیدهای بسیاری را برانگیخته است. بسیاری از کشورها بر این باورند که این سیاست شامل کشورهای غیرهستهای در فعالیتهای هستهای میشود و با توجه عدم شفافیت قدرت هستهای ناتو، این امر در واقع به «تکثیر سلاحهای هستهای» در مقیاس جغرافیایی میشود و نقض آشکار معاهده منع تکثیر سلاح هستهای به شمار میآید.
در مقایسه با سیاست «اشتراک هستهای» ناتو که محدود به محدوده جفرافیایی ناتو است، سیاست هستهای دیگر آمریکا به نام «بازدارندگی گسترده» برای دامنه جغرافیایی بزرگتری و خارج از ناتو سازگاری کاربری دارد. طبق این سیاست، آمریکا به عنوان یک ابرقدرت هستهای، به اتکا به قدرت بازدارندگی هستهای خود، میتواند همسایگان و متحدان مورد نظرش را تحت حفاظت هستهای خود قرار دهد. به عبارت دیگر، دامنه سازگاری کاربری این سیاست خیلی بزرگتر از سیاست «اشتراک هستهای» که محدود به اجرا در کشورهای ناتو است و در واقع، محدودیت جغرافیایی ندارد.