چرا آفریقا به چین بسیار نزدیک است؟

معمولا این طور به نظر می‌رسید که چین و آفریقا از هم فاصله زیادی دارند. «ویستن هیو اودن» شاعر بریتانیایی هم گفته است: دوستت خواهم داشت، عزیزم، دوستت خواهم داشت تا زمانی که چین و آفریقا همدیگر را ملاقات کنند.

با این وجود، آفریقا و چین از دیرباز یک رابطه نزدیک و دوستانه استثنایی با هم داشته‌اند. قرار است از 4 تا 6 سپتامبر (14 تا 16 شهریور)، «نشست سران مجمع همکاری چین-آفریقا 2024» (FOCAC) بار دیگر در پکن برگزار شود. بر اساس گزارش‌هایی که از پکن و آفریقا به گوش می‌رسد، انتظار می‌رود ده‌ها رهبر آفریقایی هزاران مایل را در کمال ناباوری طی کنند و در رویداد آتی حضور یابند که بدون تردید مهر تاییدی است بر تاکید اخیر پکن مبنی بر اینکه روابط چین-آفریقا «در اوج خود در تاریخ قرار دارد».

اما چرا چین و آفریقا اینقدر به هم نزدیک هستند با اینکه از لحاظ جغرافیایی فاصله زیادی با هم دارند؟ این امر باعث حیرت جهان غرب شده که همیشه آفریقا را به عنوان حوزه نفوذ خود دیده است. بسیاری این نزدیکی را به سرمایه گذاری سخاوتمندانه چین در آفریقا نسبت می‌دهند. در هر حال، روابط اقتصادی از اهمیت برخوردار است. چین «ابتکار کمربند و جاده» (BRI) را پیشنهاد داده که با استقبالی گرم از جانب قاره آفریقا مواجه شده است. این کشور همچنین در پروژه‌های زیربنایی مهمِ سراسر قاره سیاه سرمایه گذاری کرده است. سهم سرمایه گذاری مستقیم غیرمالی چین در آفریقا در حال حاضر از 40 میلیارد دلار عبور کرده که تقریبا همتراز با ایالات متحده است. چین به مدت 15 سال متوالی بزرگترین شریک تجاری آفریقا بوده و حجم تجاری آن در سال گذشته میلادی به 282.1 میلیارد دلار رسید که چهار برابر تجارت ایالات متحده-آفریقا در سال 2023 محسوب می‌شود.

غرب در دواقع تلاش کرده که خود را به چین برساند. دولت‌های آمریکا از دوره «باراک اوباما» ابتکارات جهانی مشابه BRI، را رونمایی کردند با این هدف که سرمایه گذاری بیشتری برای حوزه زیرساخت‌های آفریقا اختصاص دهند. این ابتکارات شامل «قدرت آفریقا» در دوره اوباما، «رفاه آفریقا» که توسط «دونالد ترامپ» پیشنهاد شد و «ساخت جهانی بهتر» (B3W) و «مشارکت برای زیرساخت و سرمایه گذاری جهانی» (PGII) که توسط گروه 7 در دوران دولت بایدن پیشنهاد شد، هستند. متاسفانه تمام این ابتکارات به وعده‌های توخالی تبدیل شدند. این ابتکارات نه فقط به دنبال تغییر روسای جمهور در آمریکا در هاله‌ای از ابهام محو شدند، بلکه اغلب با شرایط سیاسی و اقتصادی سختی روبرو شدند.

اما در مقابل چین همواره با آفریقا به عنوان یک شریک برابر برخورد کرده و هیچگاه از تلاش‌هایش پیش از آنکه این پروژه‌ها تکمیل شوند، نکاسته است.