نگاهی به نقش محوری چین در سازمان همکاری شانگهای
«سازمان همکاری شانگهای» ابتدا در سال ۱۹۹۶ با مشارکت روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان تحت عنوان «شانگهای ۵» تاسیس شد و در سال ۲۰۰۱ با پیوستن ازبکستان به سازمان همکاری شانگهای تغییر نام داد.
این سازمان به منظور ترویج و توسعه همکاریهای منطقهای، دوستی بین اعضا، ترویج همکاریهای مؤثر سیاسی، علمی، فرهنگی، حوزههای آموزشی، انرژی، حمل و نقل، محیط زیست، مقابله با تروریسم، افراطگرایی و جداییطلبی در شانگهای چین تأسیس شد. سازمان شانگهای نه تنها درصدد حل مشکلات کشورهای عضو میباشد، بلکه به نظر میرسد در تلاش است برای احیای ابرقدرتی شرق و مقابله با توسعهطلبیهای ایالات متحده گامهای بلندی بردارد.
مهمترین و شاید اصلی ترین اهداف و برنامههای سازمان همکاری شانگهای را بتوان در سه حوزه تجارت، همکاری های بانکی و همکاریهای فرهنگی قلمداد کرد؛ اما بی شک این سازمان تاکنون خود را از ورود به مباحث امنیتی و نظامی حفظ کرده و در اساسنامه این سازمان نیز بر بی طرفی و غیر نظامی بودن خود تاکید کرده است.
امتیاز سرزمینی، بالغ بر بیش از ۳۵ میلیون کیلومتر مربع برابر با حدود یک چهارم خشکی کره زمین و امتیاز جمعیتی، بیش از ۳ میلیارد و ۱۵۰ میلیون نفر، شانگهای به جایی رسیده که معروف شده که این مجموعه بزرگترین تولید کننده و همزمان مصرف کننده انرژی جهان است.
در حوزه اقتصاد، اعضای سازمان شانگهای حدود یک سوم تولید ناخالص داخلی دنیا را در اختیار دارند و با گذشت زمان به احتمال زیاد از پنج قدرت اول اقتصادی دنیا دو کشور (چین و هند) عضو این سازمان خواهند بود. از نظر همکاری اقتصادی و تجاری، کل حجم کنونی اقتصادی سازمان همکاری شانگهای نزدیک به ۲۰ تریلیون دلار است که از ابتدای تاسیس آن بیش از ۱۳ برابر افزایش یافته است. حجم کل تجارت خارجی این نهاد هم به ۶.۶ تریلیون دلار رسیده که نسبت به ۲۰ سال پیش، ۱۰۰ برابر شده است.
به عبارت دیگر سازمان همکاری شانگهای با گردم هم آوردن کشورها از مناطق مختلف، با سطوح مختلف توسعه و از تمدنها و سنتهای مختلف، که اکنون حدود هشتاد درصد قلمرو اوراسیا و ۲۴ درصد تولید ناخالص جهانی را شامل میشود، در حال ایجاد یک گروه قدرتمند است.
ارزش اقتصادی این سازمان برای چین موضوعی حیاتی است. طرح «ابتکار کمربند و راه» نقطه عطف شکلدهی به نظم اقتصادی جدید و مستقل از آمریکا در منطقه آسیای مرکزی (به عنوان یکی از مناطق مورد توجه چین و روسیه برای شکل دهی به شراکت راهبردی با هدف جلوگیری از گسترش نفوذ آمریکا در این منطقه) به شمار میرود.